تحول تاریخی انگارۀ پر جبرئیل در فرهنگ اسلامی تا پایان قرن ششم هجری

author

Abstract:

اصطلاح «پر جبرئیل» در قرن ششم هجری به یکی از اصطلاحات پربسامد در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی بدل می‌شود. این اصطلاح وجودشناساسانه که شکل تکوین‌یافته‌ای از انگارۀ پیشینی «بال فرشته» است، عمدتاً در متون صوفیانه ساخته و پرداخته می‌شود و به‌مرور به اصطلاحی بنیادین در طرح مبانی هستی‌شناسانۀ متفکران مسلمان بدل می‌شود. از قرن ششم به بعد، این اصطلاح در سایر حوزه‌های علوم اسلامی از جمله حکمت و فلسفه به‌کار گرفته می‌شود. بررسی تکوین تاریخی اصطلاح پر جبرئیل از آن رو حائز اهمیت است که با پی‌جویی آن، یکی از مهم‌ترین مقاطع و نقاط عطف تاریخ اندیشۀ اسلامی، یعنی نقطۀ همگرایی دو حوزۀ معرفتی عرفان و فلسفه توضیح‌پذیر می‌شود. این مقاله رویکردی تاریخی-تحلیلی دارد و شامل دو بخش اصلی است. مقالۀ حاضر در بخش نخست به تحلیل انگارۀ بال فرشته در نخستین متون فرهنگ اسلامی می‌پردازد. پس از آن، سیر تکوینی این اصطلاح را به‌سوی دو انگارۀ پسینی «پر جبرئیل» و «آواز پر جبرئیل» در خلال یک فرایند تاریخی تشریح می‌کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحول انگارۀ خاک در ارتباط با مفهوم انسان در آرای عارفان مسلمان تا پایان قرن ششم هجری

مفهوم انسان و چیستی آن همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های متفکران مسلمان بوده است. در این میان، حوزۀ معرفتی تصوف بر ارزش جایگاه هستی‌شناسانه انسان تأکید ویژه‌ای دارد. فضیلت انسان تا اواخر قرن پنجم منحصراً بر مبنای باطن یا بُعد روحانی او تعریف می‌شد. بااین‌حال، از قرن ششم، کالبد خاکی انسان کانون توجه صوفیان قرار می‎گیرد و به تبع آن تحول عمده‌ای در انگارۀ خاک حادث می‌شود. در ابتدا، هدف از برجسته‌سازی فضا...

full text

بازتاب آگاهی های تاریخی از اروپا در شعر فارسی (از قرن ششم تا قرن دوازدهم هجری)

یادکرد از مردمان و سرزمینهای مختلف در شعر فارسی، بازتاب آگاهیهای شاعران از موضوعات یاد شده است. مردم و سرزمین اروپا از روزگاران گذشته معمولاً در میان شاعران پارسی‏گوی نامی آشنا داشته‏اند. از حدود قرن ششم هجری شاعران ایرانی از اروپا و اروپاییان با نامهای مصطلح جدید، بویژه فرنگ و فرنگی در اشعار خود یاد کرده‏اند. در این نوشته سعی شده است مجموعه‏ای از تصورات مثبت و منفی شاعران ایرانی نسبت به اروپائی...

full text

بررسی ابعاد اجتماعی آئین فتوت در خراسان از قرن سوم هجری تا قرن ششم هجری

آئین فتوت و جوان‌مردی یکی از پدیده‌های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به‌حساب می‌آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه‌های اجتماعی، بیش‌تر تحقیقات و پژوهش‌هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه‌های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته‌ است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آئین فتوت د...

full text

بازتاب آگاهی های تاریخی از اروپا در شعر فارسی (از قرن ششم تا قرن دوازدهم هجری)

یادکرد از مردمان و سرزمینهای مختلف در شعر فارسی، بازتاب آگاهیهای شاعران از موضوعات یاد شده است. مردم و سرزمین اروپا از روزگاران گذشته معمولاً در میان شاعران پارسی‏گوی نامی آشنا داشته‏اند. از حدود قرن ششم هجری شاعران ایرانی از اروپا و اروپاییان با نامهای مصطلح جدید، بویژه فرنگ و فرنگی در اشعار خود یاد کرده‏اند. در این نوشته سعی شده است مجموعه‏ای از تصورات مثبت و منفی شاعران ایرانی نسبت به اروپائی...

full text

مخاطب‌شناسی سنایی در آثار منثور قرن ششم تا دهم هجری

پرسش اصلی مقاله، چنان که از عنوان آن هم بر می‌آید، مخاطب شناسی سنایی در آثار منثور قرن ششم تا دهم هجری است. برای یافتن پاسخ، ابتدا آثار منثوری را که از اشعار سنایی استفاده کرده بودند، شناسایی کردیم. پس از استخراج ابیات و مطابقت آن‌ها با آثار سنایی، منابع مذکور بر اساس موضوع در هشت گروه طبقه‌بندی شدند: آثار تاریخی، عرفانی، تفسیری، زندگی‌نامه‌ای، اخلاقی، فنی ـ ادبی، روایی ـ داستانی و ترسّلی. سپس ب...

full text

بهداشت در ایران از آغاز تا پایان قرن سوم هجری

برای پی بردن به سیر پیشرفت بهداشت در ایران ذیلا بمطالعه چگونگی این رشته از علوم د رچهار دوره مشخص می پردازیم الف- بهداشت از دوران آریائیها تا هخامنشیان ب- بهداشت در دوران ساسانیان ج- بهداشت درقرون اولیه هجری

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 21

pages  4- 4

publication date 2019-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023